Zapalenie otrzewnej – przyczyny, objawy, leczenie

Otrzewna (Peritoneum) jest to cienka, gładka i wilgotna błona surowiczna. Pokrywa ona większość narządów brzusznych i miedniczych (Peritoneum viscerale), a także wyściela ściany jamy brzusznej i miednicy (Peritoneum parietale). Otrzewna może ulec zapaleniu. Prawie zawsze zapalenie jest wywołane przez bakterie. Rzadziej do zapalenia przyczyniają się substancje takie jak: żółć, wydzielina trzustki czy ciało obce. 

Objawy zapalenia otrzewnej

• Gwałtowne bóle brzucha i wymioty
• Ostre uczucie bycia chorym
• Przyspieszenie pulsu
• Żółtoszary nalot na języku
• Brak apetytu
• Narządy brzuszne stają się wrażliwe na dotyk
• Powłoka brzuszna jest napięta
• Jelito powiększa się
• Wysoka temperatura
• Brak wypróżniania

Jakie są przyczyny zapalenia otrzewnej?

Zapalenie otrzewnej jest zawsze powiązane z innymi chorobami. Wywołują je najczęściej bakterie i dlatego mówi się o bakteryjnym zapaleniu otrzewnej. Przyczyną zapalenia otrzewnej może być pęknięcie (np. woreczka żółciowego) albo przedziurawienie (np. żołądka czy wyrostka robaczkowego) jednego z organów brzusznych, którymi bakterie dostają się do jamy otrzewniowej. Bakterie przenikają także przez ścianę jelita lub drogi limfatyczne w jamie brzusznej, rzadziej przez naczynia krwionośne. 

Przenikanie bakterii

W przypadku rany powłoki brzusznej lub w trakcie operacji bakterie z zewnątrz mogą się dostać do jamy brzusznej. W innych przypadkach jest powodowane przez substancje, których działanie jest toksyczne. Należą do nich żółć, mocz, wydzielina trzustki i zawartość torbieli. W tym przypadku mówi się o chemiczno-toksycznym zapaleniu otrzewnej. Jeśli zapalenie otrzewnej ogranicza się tylko do miejsca zakażenia, ma się wtedy do czynienia z tzw. ograniczonym zapaleniem otrzewnej. Natomiast gdy zapalenie rozszerza się na inne obszary brzucha, mówi się o rozlanym zapaleniu otrzewnej.

Czy zapalenie otrzewnej jest niebezpieczne?

Zapalenie otrzewnej to poważna choroba. W przypadku miejscowego zapalenia otrzewnej szansa wyleczenia jest duża, Natomiast rozlane zapalenie otrzewnej jeszcze w dzisiejszych czasach stanowi częstą przyczynę śmierci.

Jak leczy się zapalenie otrzewnej?

W przypadku zapalenia otrzewnej potrzebna jest najczęściej operacja, tylko w wyjątkowych wypadkach wystarczy terapia lekami.

Czy można coś zrobić samemu?

W przypadku tej choroby nic nie można zrobić samemu.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

Jeżeli występuje ostry ból brzucha powiązany z gorączką należy niezwłocznie udać się do lekarza. Dotyczy to szczególnie osób, które już wcześniej przechodziły choroby organów brzusznych (wrzody żołądka i jelita, dolegliwości żółciowe, wątrobowe, trzustkowe).

Jak postąpi lekarz?

Lekarz niezwłocznie skieruje pacjenta dotkniętego zapaleniem otrzewnej do szpitala. Tam wystawia się diagnozę na podstawie prześwietlenia rentgenowskiego, badań ultradźwiękowych i tomografii komputerowej. Podczas operacji ognisko zapalne otrzewnej (np. wyrostek robaczkowy lub woreczek żółciowy) zostaje usunięte. Jeżeli przyczyną choroby jest przedziurawienie narządu, zostaje on zaszyty. Jama brzuszna zostaje oczyszczona z ropy i płynów, które doprowadziły do zapalenia. Po operacji lekarz aplikuje pacjentowi antybiotyki.

Przebieg choroby

Pierwszymi objawami zapalenia otrzewnej są: silne bóle brzucha, nudności, wymioty, brak wypróżniania i wzdęcia. Powłoki brzucha są silnie napięte, dotyk i ruch powoduje ból. Z upływem czasu pojawia się bladość, zaostrzenie rysów i zimny pot, następnie wstrząs. Jeżeli zapalenie otrzewnej jest rozpoznane i zoperowane odpowiednio wcześnie, to choroba ma łagodny przebieg – trwa mniej więcej tydzień. Po operacji mogą pojawić się zrosty wewnątrzotrzewnowe, prowadzące np. do niedrożności jelita.

Ważne Jeżeli pojawiają się zaburzenia czynności jelita niewiadomego pochodzenia,w żadnym wypadku nie można działać na własną rękę. Może to doprowadzić do przedziurawienia jelita. Należy niezwłocznie udać się do lekarza.