Terapia słuchowa Johansena (Johansen IAS) – na czym polega, komu pomaga i jak wygląda w praktyce

Terapia słuchowa Johansena, znana również jako Johansen IAS, to spersonalizowany program stymulacji dźwiękiem, którego celem jest wsparcie przetwarzania słuchowego i funkcji językowych. Jej założeniem nie jest „głośniejsze słyszenie”, lecz bardziej precyzyjne „rozumienie tego, co się słyszy”. To podejście bywa szczególnie pomocne u dzieci i młodzieży z trudnościami w skupieniu uwagi na mowie, z opóźnionym rozwojem mowy, z dysleksją, z zaburzeniami przetwarzania słuchowego oraz u osób, które w hałasie szybko „gubią” treść komunikatu. 

Czym dokładnie jest Johansen IAS?

Istotą metody jest odsłuchiwanie specjalnie przygotowanych nagrań muzycznych, dobranych indywidualnie na podstawie profilu słuchowego danej osoby. Materiał dźwiękowy jest odpowiednio filtrowany, aby delikatnie stymulować te zakresy częstotliwości, w których przetwarzanie jest mniej efektywne. Program realizuje się najczęściej w domu, w krótkich sesjach, które w sposób powtarzalny trenują układ słuchowy tak, aby lepiej rozpoznawał wzorce mowy, lokalizował dźwięki i radził sobie w środowisku pełnym bodźców.

Jak wygląda przebieg terapii krok po kroku?

Proces zaczyna się od konsultacji i oceny funkcjonalnej. Terapeuta zbiera wywiad, analizuje zachowanie dziecka w sytuacjach dźwiękowych, może posiłkować się testami słuchu i narzędziami do oceny przetwarzania słuchowego. Na tej podstawie przygotowuje pierwszy zestaw nagrań do odsłuchu domowego. Słuchanie odbywa się codziennie, zwykle przez kilkanaście minut, w spokojnym otoczeniu i na stałym poziomie głośności. Co kilka tygodni następuje kontrola postępów, a materiał dźwiękowy jest modyfikowany zgodnie z nowym profilem i obserwowanymi zmianami. Cały cykl trwa najczęściej kilka miesięcy, przy czym długość zależy od wieku, punktu wyjścia oraz konsekwencji w realizacji zaleceń.

Dla kogo jest przeznaczona ta metoda?

Najczęściej do programu kierowane są dzieci, które mają trudność w skupianiu uwagi na mowie, szybko męczą się „słuchaniem”, proszą o powtórzenia albo mylą podobnie brzmiące głoski. W praktyce trafiają tu również dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, z dysleksją rozwojową, z diagnozą CAPD, z ADHD oraz z trudnościami szkolnymi, które nasilają się w klasach pełnych hałasu. Z metody korzystają także nastolatki i dorośli, zwłaszcza gdy ich praca lub nauka wymaga dobrej selekcji bodźców akustycznych. Kluczowa jest indywidualna kwalifikacja – terapeuta ocenia, czy program jest adekwatny i czy warto go łączyć z innymi formami terapii.

Jakich efektów można się spodziewać?

Celem Johansen IAS jest poprawa jakości przetwarzania słuchowego, co w praktyce objawia się lepszą koncentracją na mowie, sprawniejszym rozumieniem złożonych instrukcji, mniejszą podatnością na rozpraszanie w hałasie oraz łatwiejszym różnicowaniem podobnie brzmiących dźwięków. U części dzieci obserwuje się płynniejsze tempo mowy, poprawę wyrazistości artykulacyjnej i wzrost motywacji do pracy językowej. W kontekście szkolnym bywa to widoczne jako większa samodzielność podczas zadań słuchowych i czytania na głos. Tempo zmian jest indywidualne, a regularność domowych odsłuchów jest tu równie ważna jak dobór nagrań.

Na czym polega indywidualizacja programu?

Personalizacja w tej metodzie dotyczy zarówno doboru zakresów częstotliwości, jak i planu odsłuchów. Jeśli profil słuchowy pokazuje, że określone pasma są przetwarzane mniej efektywnie, materiał muzyczny zostaje tak przygotowany, by w kontrolowany sposób je „trenować”. Z biegiem czasu, w miarę adaptacji układu nerwowego, terapeuta może zmieniać charakter nagrań, tak aby podtrzymywać bodźcowanie, ale nie przeciążać dziecka. Ta elastyczność jest ważna, bo pozwala reagować na realny postęp, a nie trzymać się jednego „sztywnego” zestawu.

Bezpieczeństwo, przeciwwskazania i higiena odsłuchu

Terapia jest nieinwazyjna, ale jak przy każdej interwencji warto zachować standardy bezpieczeństwa. Słuchanie odbywa się na komfortowej głośności, bez bólu uszu i napięcia. W przypadku znacznych wad słuchu, stanów po ostrych zapaleniach ucha, nadwrażliwości na dźwięk lub chorób neurologicznych decyzję o udziale podejmuje się po konsultacji ze specjalistą. Ważne jest zadbanie o jakość sprzętu odsłuchowego i o stałe warunki – im bardziej powtarzalne środowisko, tym rzetelniejszy trening.

Jak wspierać terapię w domu i w szkole?

Najlepsze rezultaty przynosi konsekwencja i spójność. Dobrze jest wybrać stałą porę dnia na odsłuch i traktować ją jak element rutyny, tak aby dziecko czuło przewidywalność. Warto obserwować, kiedy koncentracja jest najwyższa i nie łączyć odsłuchu z wymagającymi zadaniami. W środowisku szkolnym pomocne bywa ograniczanie hałasu tła, jasne, krótkie instrukcje oraz możliwość dopytania bez presji czasu. Jeżeli dziecko korzysta równolegle z logopedii, terapii pedagogicznej czy integracji sensorycznej, terapeuci powinni współpracować i wymieniać obserwacje.

Czym Johansen różni się od innych metod stymulacji słuchowej?

Wiele programów pracy z dźwiękiem kładzie nacisk na ogólne „osłuchanie” i szeroką stymulację. Johansen IAS wyróżnia się naciskiem na indywidualizację pasm częstotliwości oraz na pracę domową w krótkich, regularnych sesjach. Dzięki temu obciążenie dla dziecka jest umiarkowane, a trening bardziej przypomina proces sportowy, w którym powtarzalność i stopniowanie bodźców ma znaczenie większe niż jednorazowy, intensywny wysiłek.

Najczęstsze pytania i praktyczne odpowiedzi

Rodzice często pytają, kiedy będą „pierwsze efekty”. Typowo potrzeba kilku tygodni regularnych odsłuchów, aby zauważyć pierwsze zmiany w zachowaniu słuchowym, ale tempo bywa bardzo indywidualne. Kolejne pytanie dotyczy sprzętu. W praktyce najlepiej sprawdzają się dobre słuchawki lub głośniki o wyrównanej charakterystyce, a o szczegóły warto zapytać prowadzącego terapeutę. Pojawia się też kwestia łączenia metod. W wielu przypadkach Johansen IAS jest włączany do szerszego planu, który obejmuje terapię logopedyczną i wsparcie szkolne, a o kolejności działań decyduje zespół specjalistów.

Podsumowanie i kolejny krok

Terapia słuchowa Johansena to uporządkowany, domowy program treningu przetwarzania słuchowego, który może realnie wesprzeć dzieci i młodzież z trudnościami w rozumieniu mowy i koncentracji słuchowej. Jej siłą jest indywidualizacja, systematyczność i możliwość łączenia z innymi formami terapii. Jeśli chcesz sprawdzić, czy metoda będzie odpowiednia w Twojej sytuacji, przeczytaj więcej i umów konsultację tutaj: terapia słuchowa Johansena.

Informacje w artykule mają charakter edukacyjny i nie zastępują konsultacji ze specjalistą. W przypadku wątpliwości zdrowotnych skontaktuj się z lekarzem lub terapeutą prowadzącym.